انواع قیر

قیر یکی از مواد پرمصرف در صنایع مختلف است که به شکل ماده‌ای سیاه‌رنگ، خمیری و بسیار چسبنده شناخته می‌شود. این ماده نفتی از هیدروکربن‌های متراکم تشکیل شده و به‌طور طبیعی در برخی دریاچه‌ها و ماسه‌های نفتی وجود دارد. علاوه بر آن، قیر از فرآیند تقطیر نفت خام یا استخراج از سنگ‌های معدنی ویژه نیز به‌دست می‌آید.

انواع قیر و دسته‌بندی آن

انواع قیر بر اساس منشأ تولید و نحوه فرآوری طبقه‌بندی می‌شوند. قیر خالص برای اینکه خواص متفاوتی داشته باشد و در زمینه‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرد، معمولاً تحت فرآیندهای تکمیلی قرار می‌گیرد. همین امر موجب ایجاد انواع متنوعی از قیر مانند قیر دمیده، قیر محلول، قیر امولسیون و قیر پلیمری می‌شود.

مهم‌ترین انواع قیر عبارت‌اند از:

• قیر طبیعی

• قیر نفتی

• قیر دمیده (اکسید شده)

• قیر محلول یا مخلوط

• قیر امولسیون

نکته مهم این است که انواع قیر در طول زمان پایداری بسیار بالایی دارند و تغییر شکل نمی‌دهند. میزان پایداری آن‌ها به کیفیت پایه نفتی بستگی دارد. همچنین این مواد در برخی حلال‌ها به‌خوبی حل می‌شوند.

ویژگی‌ها و خواص انواع قیر

قیر دارای خواص ارزشمندی است که باعث شده در حوزه‌های مختلف مانند راهسازی، عایق‌کاری و صنایع شیمیایی کاربرد گسترده‌ای پیدا کند. برخی از ویژگی‌های اصلی انواع قیر شامل موارد زیر است:

• قابلیت ارتجاع و شکل‌پذیری

• رنگ ثابت و مقاوم

• نفوذناپذیری در برابر رطوبت

• قدرت چسبندگی بالا

• عایق مناسب در برابر جریان الکتریکی

• مقاومت در مقابل مواد شیمیایی مانند اسیدها، بازها و نمک‌ها

البته در برخی شرایط خاص مانند حرارت بالا، محیط‌های مرطوب یا خاک نرم، بعضی از خواص قیر کاهش پیدا می‌کند.

مشخصات فنی قیر

برای بررسی کیفیت و طبقه‌بندی انواع قیر، چند ویژگی فنی مهم در نظر گرفته می‌شود:

• درجه اشتعال: قیر در نزدیکی شعله، گازهای متصاعدشده از خود را مشتعل می‌کند.

• درجه نفوذ: نشان‌دهنده سختی قیر است؛ هرچه عدد نفوذ کمتر باشد، قیر سخت‌تر است.

• افت وزنی: در اثر تبخیر روغن‌ها و ترکیبات نفتی، بخشی از وزن قیر کاهش می‌یابد.

• درجه خلوص: با حل کردن قیر در حلال‌هایی مثل تتراکلرور کربن، ناخالصی آن مشخص می‌شود.

• درجه نرمی: دمایی است که قیر از حالت جامد به حالت مایع تغییر می‌کند (معمولاً بین ۶۰ تا ۷۰ درجه).

• انگمی (شکل‌پذیری): خاصیتی که نشان می‌دهد قیر پیش از پاره شدن تا چه اندازه کش می‌آید.

رده‌بندی انواع قیر جامد

رده‌بندی انواع قیر معمولاً بر اساس مشخصات زیر انجام می‌شود:

1. بر اساس درجه نفوذ (Penetration Grade):
   مانند قیر ۶۰/۷۰، ۸۵/۱۰۰ یا ۱۸۰/۲۰۰ که از تقطیر مستقیم نفت خام به‌دست می‌آیند. قیرهای سخت‌تر با نفوذ کمتر و قیرهای نرم‌تر با نفوذ بیشتر شناخته می‌شوند.

2. قیر دمیده یا اکسید شده (Blown Bitumen):
   این نوع قیر با دمیدن هوا به قیر نرم تولید می‌شود و در صنایع عایق‌کاری و پوشش بام کاربرد دارد.

3. رده‌بندی بر اساس گرانروی (Viscosity Grade):
   در این روش، انواع قیر بر اساس میزان ویسکوزیته و روانی طبقه‌بندی می‌شوند.

4. رده‌بندی بر اساس درجه کارایی (Performance Grade – PG):
   روشی نوین برای دسته‌بندی قیرها بر اساس عملکرد و کارایی در شرایط محیطی مختلف است.
   منبع: https://pooder.blogsky.com/1404/07/02/post-28/%d8%a7%d9%86%d9%88%d8%a7%d8%b9-%d9%82%db%8c%d8%b1

جمع‌بندی

قیر ماده‌ای قهوه‌ای تیره تا سیاه‌رنگ و یکی از فرآورده‌های ارزشمند نفتی است که در دمای اتاق به‌صورت جامد وجود دارد. این ماده با افزایش دما ابتدا نرم و سپس به حالت مایع تبدیل می‌شود. دلیل اصلی اهمیت و کاربرد گسترده انواع قیر، دو ویژگی کلیدی آن یعنی چسبندگی بالا و نفوذناپذیری در برابر آب است.