قیر نفتی

قیر نفتی حاصل از فرآیند تقطیر نفت خام است. در این فرآیند دو مرحله اصلی وجود دارد. در مرحله نخست تقطیر، مواد سبکی مانند پروپان و بنزین از نفت خام جدا می‌شوند. این مرحله معمولاً در فشار نزدیک به یک اتمسفر انجام می‌گیرد. در مرحله دوم، ترکیبات سنگین‌تری مانند نفت سفید و گازوئیل خارج می‌شوند و ماده‌ای غلیظ و سیاه‌رنگ در ته برج تقطیر باقی می‌ماند که همان قیر نفتی است.

به طور کلی قیر به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: قیر طبیعی و قیر نفتی یا همان قیر معدنی. قیر طبیعی با نام‌هایی همچون آسفالت یا یونانیت نیز شناخته می‌شود. این ماده یک رزین هیدروکربنی طبیعی است که به صورت آماده در طبیعت یافت می‌شود و به راحتی در حلال‌های آلیفاتیک و آروماتیک حل می‌گردد. از ویژگی‌های مهم قیر طبیعی می‌توان به سازگاری بالای آن با فرآورده‌های نفتی اشاره کرد. به همین دلیل در سخت کردن و بهبود این مشتقات نقش مهمی ایفا می‌کند.

انواع قیر طبیعی

قیر طبیعی بر اساس نحوه استخراج به چند دسته تقسیم می‌شود:

1. قیر دریاچه‌ای: به شکل مخزن یا دریاچه قیری در سطح یا زیر زمین یافت می‌شود. نمونه مشهور آن دریاچه قیر ترینیداد است.
   
   
2. قیر معدنی: به صورت لایه‌ها و رگه‌های جامد در داخل سنگ‌ها وجود دارد و با حفاری استخراج می‌شود. این نوع قیر معمولاً ناخالصی‌های معدنی دارد و به فرآوری بیشتری نیاز دارد.
   
   
3. قیر صخره‌ای یا آسفالت: در میان خلل و فرج سنگ‌ها جای گرفته و غالباً همراه مواد معدنی دیگر مشاهده می‌شود.
   
   

ویژگی‌های قیر نفتی

قیر نفتی به دلیل خصوصیات خاص خود، بیشترین کاربرد صنعتی را دارد. برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های قیر نفتی عبارت‌اند از:

• چسبندگی بالا: قیر نفتی قدرت اتصال بالایی دارد و به همین دلیل در ترکیب با شن و ماسه برای تولید آسفالت جاده‌ای استفاده می‌شود.
  
  
• خاصیت ضد آب: این ویژگی باعث شده است قیر نفتی یکی از بهترین مواد برای ایزولاسیون بام‌ها، تونل‌ها و مخازن به شمار آید.
  
  
• انعطاف‌پذیری نسبی: هرچند قیر نفتی در دماهای پایین شکننده و در دماهای بالا نرم می‌شود، اما می‌توان با افزودنی‌ها و اصلاح‌کننده‌ها این ویژگی‌ها را بهبود بخشید.
  
  

کاربردهای قیر نفتی و قیر طبیعی

قیر چه در حالت طبیعی و چه در حالت نفتی، کاربردهای گسترده‌ای دارد. مهم‌ترین موارد مصرف قیر نفتی عبارت‌اند از:

1. راه‌سازی و آسفالت: بیشترین حجم مصرف قیر نفتی در صنعت راه‌سازی است. ترکیب این ماده با مصالح سنگی، آسفالتی مقاوم و بادوام تولید می‌کند.
   
   
2. ایزولاسیون و عایق‌کاری: قیر نفتی در پروژه‌های ساختمانی به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت در دیوارها، بام‌ها و پی ساختمان‌ها استفاده می‌شود.
   
   
3. صنایع شیمیایی: قیر نفتی می‌تواند ماده اولیه تولید برخی محصولات شیمیایی از جمله کربن بلک و جوهر چاپ باشد.
   
   
4. پوشش‌دهی فلزات: خاصیت ضد آب و مقاومت قیر نفتی در برابر خوردگی، آن را برای پوشش لوله‌های انتقال آب، گاز و نفت مناسب می‌سازد.
   
   

اصلاح و بهبود قیر نفتی

یکی از چالش‌های اصلی قیر نفتی حساسیت بالای آن به تغییرات دما است. برای رفع این مشکل، امروزه از روش‌های گوناگون اصلاح استفاده می‌شود. افزودن پلیمرها و مواد شیمیایی از جمله روش‌های رایج برای بهبود عملکرد قیر نفتی است. این فرآیند سبب افزایش مقاومت آن در برابر تغییر شکل، ترک‌خوردگی و تغییرات حرارتی می‌شود. نوع اصلاح‌شده قیر نفتی که با نام "قیر پلیمری" شناخته می‌شود، در پروژه‌های بزرگ عمرانی و راه‌سازی‌های پیشرفته کاربرد زیادی دارد.

منبع: https://ami88r.rozblog.com/%D9%82%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%81%D8%AA%DB%8C-fjtpx

جمع‌بندی

قیر نفتی و قیر طبیعی هر دو از مواد ارزشمند و پرکاربرد در صنایع مختلف به شمار می‌روند. قیر نفتی حاصل فرآیند تقطیر نفت خام است و به دلیل دسترسی آسان و هزینه پایین‌تر، بیشترین استفاده را دارد. از طرف دیگر، قیر طبیعی با وجود محدودیت در استخراج به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود همچنان در برخی بخش‌ها اهمیت دارد. آشنایی با انواع قیر، ویژگی‌ها و کاربردهای آن به انتخاب درست این ماده در پروژه‌های عمرانی و صنعتی کمک شایانی می‌کند.